PM2.5 กลับมาแล้ว
ในปัจจุบันคงจะไม่มีใครไม่รู้จัก PM2.5 หรือพูดให้เข้าใจง่ายก็คือฝุ่นละอองขนาดเล็กไม่เกิน 2.5 ไมครอน ซึ่งวัฏจักรของฝุ่น PM2.5 นี้จะสูงในหน้าหนาว โดยจะเริ่มจากตั้งแต่ช่วงปลายเดือนเดือนตุลาคม จนถึงประมาณเดือนกุมภาพันธ์ เนื่องจากในช่วงหน้าหนาวนั้นจะเกิดสภาพอากาศปิด ลมสงบ ส่งผลให้มลพิษในอากาศ โดยเฉพาะฝุ่น PM2.5 ในอากาศไม่มีการกระจายตัว จึงทำให้ค่า PM2.5 ในพื้นที่มีความเข้มข้นสูง
PM2.5 เกิดจากอะไร
- ส่วนที่ปล่อยออกจากแหล่งกำเนิดโดยตรง เช่น รถยนต์ควันดำ การเผาขยะ การเผาป่า เผาพื้นที่เกษตร และกิจกรรมใดก็ตามที่ก่อให้เกิดควัน แม้แต่การจุดธูป เผากระดาษเงินกระดาษทอง ก็ก่อให้เกิดฝุ่น PM2.5 เช่นเดียวกัน
- ส่วนที่มาจากการทำปฏิกิริยาของมลพิษประเภทก๊าซในบรรยากาศ โดยก๊าซแอมโมเนียจากภาคการเกษตร รวมกับก๊าซไนโตรเจนไดออกไซด์ และซัลเฟอร์ไดออกไซด์ จากภาคขนส่งและอุตสาหกรรม
ดัชนีคุณภาพอากาศ (Air Quality Index : AQI)
เป็นการรายงานข้อมูลคุณภาพอากาศในรูปแบบที่ง่ายต่อความเข้าใจ เพื่อเผยแพร่ประชาสัมพันธ์ให้สาธารณชนได้รับทราบถึงสถานการณ์มลพิษทางอากาศในแต่ละพื้นที่ว่าอยู่ในระดับใด มีผลกระทบต่อสุขภาพอนามัยหรือไม่ ดัชนีคุณภาพอากาศ 1 ค่า ใช้เป็นตัวแทนค่าความเข้มข้นของสารมลพิษทางอากาศ 6 ชนิด ได้แก่
- ฝุ่นละอองขนาดไม่เกิน 5 ไมครอน (PM2.5) เป็นฝุ่นที่มีเส้นผ่านศูนย์กลางไม่เกิน 2.5 ไมครอน
- ฝุ่นละอองขนาดไม่เกิน 10 ไมครอน (PM10) เป็นฝุ่นที่มีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางไม่เกิน 10 ไมครอน
- ก๊าซโอโซน (O3) เป็นก๊าซที่ไม่มีสีหรือมีสีฟ้าอ่อน มีกลิ่นฉุน ละลายน้ำได้เล็กน้อย เกิดขึ้นได้ทั้งในระดับบรรยากาศชั้นที่สูงจากผิวโลก และระดับชั้นบรรยากาศผิวโลกที่ใกล้พื้นดิน
- ก๊าซคาร์บอนมอนอกไซด์ (CO) เป็นก๊าซที่ไม่มีสี กลิ่น และรส เกิดจากการเผาไหม้ที่ไม่สมบูรณ์ของเชื้อเพลิงที่มีคาร์บอนเป็นองค์ประกอบ
- ก๊าซไนโตรเจนไดออกไซด์ (NO2) เป็นก๊าซที่ไม่มีสีและกลิ่น ละลายน้ำได้เล็กน้อย มีอยู่ทั่วไปในธรรมชาติ หรือเกิดจากการกระทำของมนุษย์ เช่น การเผาไหม้เชื้อเพลิงต่างๆ อุตสาหกรรมบางชนิด เป็นต้น ก๊าซนี้มีผลต่อระบบการมองเห็นและผู้ที่มีอาการหอบหืดหรือ โรคเกี่ยวกับทางเดินหายใจ
- ก๊าซซัลเฟอร์ไดออกไซด์ (SO2) เป็นก๊าซที่ไม่มีสี หรืออาจมีสีเหลืองอ่อนๆ มีรสและกลิ่นที่ระดับความเข้มข้นสูง เกิดจากธรรมชาติและการเผาไหม้เชื้อเพลิงที่มีกำมะถัน (ซัลเฟอร์) เป็นส่วนประกอบ สามารถละลายน้ำได้ดี สามารถรวมตัวกับสารมลพิษอื่นแล้วก่อตัวเป็นอนุภาคฝุ่นขนาดเล็กได้
ดัชนีคุณภาพอากาศของประเทศไทยแบ่งเป็น 5 ระดับ คือ ตั้งแต่ 0 ถึง 201 ขึ้นไป ซึ่งแต่ละระดับจะใช้สีเป็นสัญญลักษณ์เปรียบเทียบระดับของผลกระทบต่อสุขภาพอนามัย โดยดัชนีคุณภาพอากาศ 100 จะมีค่าเทียบเท่ามาตรฐานคุณภาพอากาศในบรรยากาศโดยทั่วไป หากดัชนีคุณภาพอากาศมีค่าสูงเกินกว่า 100 แสดงว่าค่าความเข้มข้นของมลพิษทางอากาศมีค่าเกินมาตรฐานและคุณภาพอากาศในวันนั้นจะเริ่มมีผลกระทบต่อสุขภาพอนามัยของประชาชน
อันตรายจาก PM2.5
หากเทียบขนาดของ PM2.5 กับเส้นผมของเรา PM2.5 นั้นมีขนาดประมาณ 1 ใน25 ส่วนของเส้นผ่านศูนย์กลางเส้นผม หากเป็นฝุ่นปกติเมื่อเราหายใจเข้า ขนจมูกของเราก็จะทำหน้าที่กรองฝุ่นไม่ให้เข้าสู่ทางเดินหายใจต่อไปได้ แต่สำหรับ PM2.5 ที่มีขนาดเล็กมากนั้น ขนจมูกของเราไม่สามารถที่จะกรองได้ จึงแพร่กระจายเข้าสู่ทางเดินหายใจ เข้าสู่ปอด กระแสเลือด รวมถึงอวัยวะอื่นๆได้ นอกจากนี้ PM2.5 ยังป็นพาหะนำสารอันตารายอื่นๆเข้ามาสู่ร่างกายด้วย เช่น แคดเมียม ปรอท โลหะหนัก และสารก่อมะเร็งอื่นๆ
ร่างกายของผู้ที่แข็งแรงเมื่อได้รับฝุ่น PM2.5 อาจจะไม่ส่งผลกระทบให้เห็นในช่วงแรกๆ แต่หากได้รับติดต่อกันเป็นเวลานาน หรือสะสมในร่างกาย สุดท้ายก็จะก่อให้เกิดอาการผิดปกติของร่างกายในภายหลัง ดังนี้
ผลกระทบทางสุขภาพ
- เกิดอาการไอ เจ็บคอ
- หายใจแล้วมีเสียงฟืดฟาด
- เลือดกำเดาไหล
- ผู้ที่เป็นภูมิแพ้ฝุ่นอยู่แล้ว จะยิ่งถูกกระตุ้นให้เกิดอาการมากขึ้น
- เกิดโรคทางเดินหายใจเรื้อรัง
- เกิดโรคหลอดเลือดและหัวใจเรื้อรัง
- เกิดโรคปอดเรื้อรัง หรือมะเร็งปอด
- เกิดโรคถุงลมโป่งพอง ซึ่งมีความอันตรายเช่นเดียวกับการสูบบุหรี่
- เส้นเลือดไปเลี้ยงสมองตีบ ทำให้เกิดภาวะอัมพาตหรือเสียชีวิต
- สำหรับผู้หญิงตั้งครรภ์ ฝุ่น 5 สามารถเข้ารกไปทำอันตรายเด็กในท้อง ทำให้เด็กคลอดก่อนกำหนด น้ำหนักน้อย ติดเชื้อง่าย ทุพโภชนาการ และเป็นโรคออทิสซึม
ผลกระทบทางผิวหนัง
- มีผื่นคันตามตัว
- ปวดแสบปวดร้อน มีอาการระคายเคือง
- เป็นลมพิษ ถ้าเป็นหนักมากอาจเกิดลมพิษบริเวณใบหน้า ข้อพับ ขาหนีบ
- หากเข้าตาจะทำให้เคืองตา ตาแดง
ดังนั้นแล้วทุกคนจึงควรป้องกันการรับฝุ่น PM 2.5 เข้าสู่ร่างกาย โดยเฉพาะกลุ่มเสี่ยง คือ ผู้สูงวัย (อายุมากกว่า 60 ปี) เพราะมีความต้านทานโรคน้อยและส่วนใหญ่จะมีโรคประจำตัว รองลงมาคือเด็กอายุต่ำกว่า 10 ปี เพราะเสี่ยงต่อการติดเชื้อง่าย อีกกลุ่มเสี่ยงที่ต้องระมัดระวังเป็นอย่างมากเพราะมีผลกระทบโดยตรงคือผู้ป่วยโรคปอดและโรคหัวใจซึ่งเมื่อได้รับฝุ่นเข้าไปอาจทำให้อาการกำเริบจนเสียชีวิตได้
วิธีป้องกันฝุ่น PM2.5
- สวมหน้ากากป้องกันฝุ่น N95
- หากไม่มีหน้ากาก N95 สามารถใช้แผ่นกรองที่ระบุว่าสามารถป้องกันฝุ่น 5 ได้ หรือถ้าไม่สามาถหาได้จริงๆ อาจจะใช้หน้ากากอนามัยซ้อน 2 ชั้นแทนก็ได้
- หลีกเลี่ยงกิจกรรมกลางแจ้ง เมื่อคุณภาพอากาศอยู่ในระดับที่เป็นอันตรายต่อสุขภาพ หากมีความจำเป็นต้องใส่หน้ากากป้องกันฝุ่นละออง เมื่ออยู่ภายนอกอาคาร
- ใช้เครื่องฟอกอากาศ
ขอขอบคุณเนื้อหาจาก
กรมสุขภาพจิต https://www.dmh.go.th/news-dmh/view.asp?id=28500
ไทยรัฐ https://www.thairath.co.th/news/society/1950991
กองจัดการคุณภาพอากาศและเสียง กรมควบคุมมลพิษ http://air4thai.pcd.go.th/webV2/aqi_info.php#